دستورالعمل تعیین صلاحیت علمی خبرگان بدون مدرک دانشگاهی طب سنتی ایرانی -اسلامی
تصميم نمايندگان ويژه رييس جمهور نسبت به ايجاد معاونت طب سنتي ايراني ـ اسلامي (2)
۸ . ساير گروه‌ها که در طبقه‌بندي فوق نمي‌گنجند مانند سالمندان
ج . ابزارهاي فرهنگ‌سازي عمومي:
۱ . رسانه‌هاي مکتوب شامل روزنامه‌ها، مجلات، کتب و کتابچه‌ها در قالب کتاب همراه در محيط‌هاي حمل و نقل عمومي درون شهري و برون‌شهري، پمفلت‌ها و تراکت‌ها، بيلبوردها و اعلان‌هاي ديواري
۲ . رسانه‌هاي ديداري و شنيداري شامل صدا و سيما در شبکه‌هاي داخلي و فرامرزي ، لوح‌هاي فشرده آموزشي و سرگرمي، اينترنت، جشنواره‌هاي سينماي مستند و فيلم کوتاه
۳. سخنراني در مجامع عمومي و برنامه‌هاي آموزشي حضوري مانند نماز جمعه، مساجد، فرهنگسراها، مراکز فرهنگي آموزشي مجاز
۴. مراکز آموزشي تأييد شده و مجاز آموزش طب سنتي ايران
۵ . نامگذاري يک روز به نام «مکتب طب سنتي ايران» در تقويم رسمي جمهوري اسلامي ايران همراه با برنامه‌هاي آموزشي مناسب در رسانه‌هاي جمعي
● متناسب‌سازي روش‌ها و ابزارهاي آموزشي با گروه‌هاي مخاطب بالا بر عهدة کميته‌اي از روانشناسان، جامعه‌شناسان، متخصصين رسانه و ارتباطات، و متخصصان آموزش بهداشت، و متخصصان طب ايراني قرار مي‌گيرد و شيوه‌نامه‌هاي تخصصي براي تعيين حدود و ثغور محتواي آموزشي و مقتضيات آن توسط اين کميته تدوين مي‌گردد.
● به جهت اهميّت نقش رسانه فراگير صدا و سيما در شکل‌گيري شناخت عمومي مخاطبين از مکتب طب ايراني، پيشنهاد مي‌شود که يک متخصص دانشگاهي طب ايراني نيز به عنوان عضو رسمي شوراي سياستگذاري سلامت صدا و سيما منصوب شود و توليد هر برنامه دربارة طب ايراني منوط به رعايت مفاد شيوه‌نامة تدوين‌شده و تأييد شوراي سياستگذاري سلامت باشد.
د . پيش‌نيازها:
۱. نيروي انساني مورد نياز شامل:
ـ فارغ‌التحصيلان رشته‌هاي دانشگاهي طب سنتي ايران
ـ مربيان آموزش ديده و آزموده شده در دوره‌هاي رسمي معتبر با بهره‌گيري از مربيان و معلمان آموزش و پرورش
ـ خبرگان تأييد شدة بدون مدرک
۲. متون آموزشي درست و جامع و ساده‌نويسي شده ويژة هر گروه از مخاطبان که توسط تيم مؤلفان مجرّب و با سابقه تدوين شده باشد. اين متون آموزشي بايد براساس مشترکات معتبرترين نوشتارهاي حکيمان، و با در نظرگرفتن شرايط اقليمي و فرهنگي و زيستي امروز، و با ملاحظة ويژگيهاي مخاطبان، و با رعايت قواعد ادبي نوشته شوند.
۵ . بخش کارآفريني و مشاغل مرتبط با طب سنتي ايران
در اين بخش علاوه بر ساماندهي و حمايت از خبرگان بدون مدرکي که مي‌توانند به خدمت به مردم بپردازند و براساس نظرات کميته بررسي صلاحيت و اعطاي گواهي به ايشان راه براي استفاده از توان علمي و تجربي ايشان باز خواهد شد، با نگاهي فراتر به سازمان يافتن مجموعه مشاغل مرتبط با نيازهاي پايه اين رشته توجه شده است تا هم ضمن حفظ ميراث گرانبهاي اين دانش، به توسعه آموزش و ماندگار شدن اين رشته‌ها پرداخته شود و هم از اين طريق نوعي کارآفريني بومي صورت پذيرد.
البته لازم است براي فراهم شدن زمينه فعاليت اصولي اين افراد علاوه بر تعريف جايگاه خدمات ايشان و تعيين چارچوب کاري، زمينه‌هاي قانوني خدمت‌رساني اين مشاغل فراهم شود. بنابراين طب ايراني موظف است حداکثر در مدت سه ماه با مشورت شوراي ارزيابي خبرگان و حکماي بدون مدرک (متشکل از سه نفر از حکماي مورد تأييد و سه نفر از متخصصان مورد تأييد دانشکده طب سنتي ايران) به بررسي وضعيت و سابقه‌کاري و تجربي و حداقل دانش مورد نياز اين مشاغل بپردازد.
بديهي است با اين روش سه اتفاق بزرگ رخ خواهد داد:
۱. استفاده ملي از وجود صاحب‌نظران با تجربه و حفظ گنجينه علمي کشور
۲. بهره‌گيري از ظرفيت مردمي براي آموزش دانش بومي سرزمين کهن ايران
۳. زمينه‌سازي براي ايجاد رشته‌هاي جديد دانشگاهي
بنابر توضيحات بالا بديهي است مواردي که در ادامه ذکر مي‌شود شامل دانش و ميراث مردمي است که از طريق غير دانشگاهي به ما منتقل شده است و فارغ‌التحصيلان تخصصي طب، داروسازي، پرستاري و … از دانشگاه را شامل نمي‌شود.
مشاغل مرتبط با طب ايراني و تعريف آنها:
۱) گياه چين يا عشّاب
تعريف:
عشّاب، به کسي گفته مي‌شود که داراي دو خصيصه زير باشد:
۱ـ داروشناس
۲ـ جمع‌آوري کننده دارو
بر اين اساس از نظر مفهومي «عشّاب» را نمي‌توان «گياه‌چينِ صرف» ناميد زيرا گياه‌چين فقط کار جمع‌آوري گياهان را عهده‌دار است. در حالي که گياه‌چيني جزيي از کار «عشّاب» به حساب مي‌آيد.
شرايط اعطاي مدرک عَشّابي:
براي اخذ مدرک «عَشّابي»، فرد بايد قادر باشد حداقل صد مفرده اعم از نباتي، معدني، و حيواني را شناسايي کند و درست تشخيص دهد. همچنين مناطق مهم محل رويش اين مفردات را بشناسد، زمان مناسب جمع‌آوري هر يک را بداند و با نحوه صحيح نگهداري و انبار کردن آنها آشنايي کامل داشته باشد.
امتيازات مدرک عَشّابي:
فردي که داراي مدرک عَشّابي باشد، از امتيازات زير برخوردار مي‌شود:
۱ـ امکان اخذ مجوزهاي لازم از سازمان‌ها و نهادها و ادارات مرتبط با اين حيطه براي فعاليت رسمي در محدوده وظايف عَشّابي
۲ـ امکان اخذ تسهيلات بانکي براي بهبود و ارتقاي سطح فعاليتهاي مجاز در حيطه عَشّابي
۳ـ امکان تعامل مستقيم با مراکز مصرف مانند کارخانجات داروسازي، عَطّاريها و …
۴ـ امکان آموزشِ افراد علاقمند به عَشّابي
۲) عَطّار
تعريف:
عَطّار، به کسي گفته مي‌شود که به امر فروش داروها و فرآورده‌هاي ويژه اين صنف اشتغال داشته باشد.
انواع عَطّار:
عَطّارها بسته به نوع و ميزان اطلاعات نظري و عملي به دو گروه به شرح زير تقسيم مي‌شوند:
۱ـ عَطّار و سَقط فروش، که صرفا کار فروشندگي اجناس عَطّاري را به عهده دارد.
۲ـ عَطّار خبير، که نسبت به اثرات درماني مفردات و مرکبات دارويي همچنين اثرات جانبي آنها داراي اطلاعات قابل توجه و خبرويت است.
شرايط اعطاي مدرک عَطّار خبير:
براي اخذ مدرک «عَطّار خبير»، فرد بايد قادر باشد خواص درماني مشهور مفردات و مرکبات دارويي که توسط وي به مشتري فروخته مي‌شود را بشناسد و نسبت به عوارض جانبي آنها اطلاعات کافي داشته باشد.
امتيازات مدرک عَطّار خبير:
فردي که داراي مدرک «عَطّار خبير» باشد، از امتيازاتي که اين کميسيون تعيين خواهد کرد برخوردار مي‌شود.
۳) مُدَلِّک
تعريف:
مُدَلِّک، به کسي گفته مي‌شود که به امر تدليک (ماساژ) ـ به روش سنتي يا براساس دانش مکتب طب ايراني ـ اشتغال داشته باشد.
شرايط اعطاي مدرک مُدَلِّکي:
براي اخذ مدرک «مُدَلِّکي»، فرد بايد قادر باشد انواع دلک سنتي يا انواع دلک مکتوب در کتب مکتب طب ايراني را اجراء کند. همچنين آثار درماني و بهداشتي و موارد کاربرد هر يک را بشناسد. اين افراد لازم است دوره‌هاي آموزشي کوتاه مدت مصوب طب ايراني را بگذرانند و تحت نظر متخصصان طب سنتي يا خبرگان بدون مدرک تأييد شده به فعاليت بپردازند.
امتيازات مدرک مُدَلِّکي:
فردي که داراي مدرک «مُدَلِّکي» باشد از امتيازات زير برخوردار مي‌شود:
۱ـ امکان اشتغال در مطب پزشکان، بيمارستان‌ها و مراکز خدمات درماني شهري و روستايي
۲ـ امکان اخذ تسهيلات بانکي
۳ـ امکان آموزشِ افرادِ علاقمند به تدليک (تحت شرايط و قابليتهاي خاص و آموزش حداقل‌هاي دانش طب)
۴) حَجّام و فَصّاد
حَجّام و فَصّاد، به کسي گفته مي‌شود که به امور حجامت و فصد ـ به روش سنتي يا براساس دانش مکتب طب سنتي ايران، اشتغال داشته باشد.
شرايط اعطاي مدرک حَجّامي و فَصّادي:
براي اخذ مدرک «حَجّامي و فَصّادي»، فرد بايد قادر باشد انواع حجامت و فصد سنتي يا انواع حجامت و فصد مکتوب در کتب مکتب طب ايراني را اجراء کند. همچنين موارد منع و خواص هر نوع آن را بشناسد. اين افراد لازم است دوره‌هاي آموزشي کوتاه مدت مصوب دفتر طب ايراني را بگذرانند و تحت نظر متخصصان طب سنتي يا خبرگان بدون مدرک تأييد شده به فعاليت بپردازند.
امتيازات مدرک حَجّامي و فَصّادي:
فردي که داراي مدرک «حَجّامي و فَصّادي» باشد از امتيازات زير برخوردار مي‌شود:
۱ـ امکان اشتغال در مطب پزشکان، بيمارستان‌ها و مراکز خدمات درماني شهري و روستايي
۲ـ امکان اخذ تسهيلات بانکي
۵) مُزَيِّن
مُزَيِّن، به کسي گفته مي‌شود که به امور پوست و مو و زيبايي بدن ـ به روش سنتي يا براساس دانش مکتب طب ايراني ـ اشتغال داشته باشد.
شرايط اعطاي مدرک مُزَيِّني:
براي اخذ مدرک « مُزَيِّني»، فرد بايد قادر باشد انواع روشهاي بهبود پوست و مو در راستاي بهداشت و زيبايي با روشهاي سنتي يا براساس دانش مکتوب در کتب مکتب طب ايراني را اجراء کند. همچنين موارد منع استفاده از اين روش‌ها را بشناسد. اين افراد لازم است دوره‌هاي آموزشي کوتاه مدت مصوب دفتر طب سنتي را بگذرانند و تحت نظر متخصصان طب سنتي يا خبرگان بدون مدرک تأييد شده به فعاليت بپردازند .
امتيازات مدرک مُزَيِّني:
فردي که داراي مدرک «مُزَيِّني» باشد، از امتيازات زير برخوردار مي‌شود:
۱ـ امکان اشتغال در مطب پزشکان، بيمارستان‌ها و مراکز خدمات درماني شهري و روستايي
۲ـ امکان اخذ تسهيلات بانکي
۳ـ امکان آموزشِ افرادِ علاقمند (تحت شرايط و قابليتهاي خاص و آموزش حداقل‌هاي دانش طب)
۶) مُجبِّر
تعريف:
مُجبِر، به کسي گفته مي‌شود که به امر شکسته‌بندي ـ به روش سنتي يا براساس دانش مکتب طب سنتي ايران، اشتغال داشته باشد.
شرايط اعطاي مدرک مُجبِري:
براي اخذ مدرک «مُجبِري»، فرد بايد قادر باشد انواع کارهاي شکسته‌بندي ـ به روش سنتي يا براساس دانش مکتب طب ايراني ـ را اجراء کند. همچنين موارد منع استفاده از اين روش‌ها و نحوه و موارد ارجاع بيماران به مراکز تخصصي را بشناسد. اين افراد لازم است دوره‌هاي آموزشي کوتاه‌مدت مصوب دفتر طب سنتي را بگذارنند و تحت نظر متخصصان طب‌سنتي يا خبرگان بدون مدرک تأييد شده به فعاليت بپردازند.
امتيازات مدرک مُجبِري:
فردي که داراي مدرک « مُجبِري » باشد، از امتيازات زير برخوردار مي‌شود:
۱ـ امکان اشتغال در مطب پزشکان، بيمارستان‌ها و مراکز خدمات درماني شهري و روستايي
۲ـ امکان اخذ تسهيلات بانکي
۳ـ امکان آموزشِ افرادِ علاقمند به شکسته‌بندي (تحت شرايط و قابليتهاي خاص و آموزش حداقل‌هاي دانش طب)
۷) درمانگر محلي
تعريف:
درمانگر محلي، به کسي گفته مي‌شود که با استفاده از روشهاي درماني منتج از آموزش سينه به سينه اساتيد محلي به امر درمان اشتغال داشته و نزد مردم محل يا منطقه‌اي که در آن سکونت دارد، عمدتاً در مناطق مرزي يا دورافتاده يا روستايي، به اين امر اشتهار يافته باشد.
شرايط اعطاي مدرک درمانگر محلي:
براي اخذ مدرک «درمانگر محلي»، فرد بايد قادر باشد صحت توانمندي خود را در موارد ادعايي به شوراي بررسي خبرگانِ بدون مدرک به اثبات رساند. اين افراد لازم است دوره‌هاي آموزشي کوتاه مدت مصوب دفتر طب سنتي را بگذرانند و تحت نظر متخصصان طب سنتي يا خبرگان بدون مدرک تأييد شده به فعاليت بپردازند.
امتيازات مدرک درمانگر محلي:
فردي که داراي مدرک « درمانگر محلي » از کميسيون خبرگانِ بدون مدرک باشد، از امتيازات زير برخوردار مي‌شود:
۱ـ امکان اشتغال مستقل در محل مربوطه
۲ـ امکان اشتغال در مطب پزشکان، بيمارستان‌ها و مراکز خدمات درماني شهري و روستايي
۳ـ امکان اخذ تسهيلات بانکي
۴ـ امکان آموزشِ افرادِ علاقمند (تحت شرايط و قابليتهاي خاص و آموزش حداقل‌هاي دانش طب)
۸) تول‌گير
تعريف:
تول‌گير، به کسي گفته مي‌شود که با استفاده از روشهاي درماني منتج از آموزش سينه به سينه اساتيد محلي به امر «تول‌گيري» اشتغال داشته و نزد مردم محل يا منطقه‌اي که در آن سکونت دارد به اين امر اشتهار يافته باشد.
شرايط اعطاي مدرک تول‌گيري:
براي اخذ مدرک «تول‌گيري»، فرد بايد قادر باشد صحت توانمندي خود را در موارد ادعايي به شوراي بررسي خبرگانِ بدون مدرک به اثبات رساند. اين افراد لازم است دوره‌هاي آموزشي کوتاه مدت مصوب دفتر طب سنتي را بگذرانند و تحت نظر متخصصان طب سنتي يا خبرگان بدون مدرک تأييد شده به فعاليت بپردازند.
امتيازات مدرک تول‌گيري:
فردي که داراي مدرک «تول‌گيري» از کميسيون خبرگانِ بدون مدرک باشد، از امتيازات زير برخوردار مي‌شود:
۱ـ امکان اشتغال مستقل در محل مربوطه
۲ـ امکان اشتغال در مطب پزشکان، بيمارستان‌ها و مراکز خدمات درماني شهري و روستايي
۳ـ امکان اخذ تسهيلات بانکي
۴ـ امکان آموزشِ افرادِ علاقمند (تحت شرايط و قابليتهاي خاص و آموزش حداقل‌هاي دانش طب)
۹) کَهَنگ‌گير
تعريف:
کَهَنگ‌گير، به کسي گفته مي‌شود که با استفاده از روشهاي درماني منتج از آموزش سينه به سينه اساتيد محلي به امر «کَهَنگ‌گيري» اشتغال داشته و نزد مردم محل يا منطقه‌اي که در آن سکونت دارد به اين امر اشتهار يافته باشد.
شرايط اعطاي مدرک کَهَنگ‌گيري:
براي اخذ مدرک «کَهَنگ‌گيري»، فرد بايد قادر باشد صحت توانمندي خود را در موارد ادعايي به شوراي بررسي خبرگانِ بدون مدرک به اثبات رساند. اين افراد لازم است دوره‌هاي آموزشي کوتاه مدت مصوب دفتر طب سنتي را بگذرانند و تحت نظر متخصصان طب سنتي يا خبرگان بدون مدرک تأييد شده به فعاليت بپردازند.
امتيازات مدرک کَهَنگ‌گيري:
فردي که داراي مدرک «کَهَنگ‌گيري» باشد، از امتيازات زير برخوردار مي‌شود:
۱ـ امکان اشتغال مستقل در محل مربوطه
۲ـ امکان اشتغال در مطب پزشکان، بيمارستان‌ها و مراکز خدمات درماني شهري و روستايي
۳ـ امکان اخذ تسهيلات بانکي
۴ـ امکان آموزشِ افرادِ علاقمند (تحت شرايط و قابليتهاي خاص و آموزش حداقل‌هاي دانش طب)
۱۰) ناف‌گير
تعريف:
ناف‌گير، به کسي گفته مي‌شود که با استفاده از روشهاي درماني منتج از آموزش سينه به سينه اساتيد محلي به امر « ناف‌گيري» اشتغال داشته و نزد مردم محل يا منطقه‌اي که در آن سکونت دارد به اين امر اشتهار يافته باشد.
شرايط اعطاي مدرک ناف‌گيري:
براي اخذ مدرک « ناف‌گيري»، فرد بايد قادر باشد صحت توانمندي خود را در موارد ادعايي به اساتيد کميسيون خبرگانِ بدون مدرک به اثبات رساند. اين افراد لازم است دوره‌هاي آموزشي کوتاه مدت مصوب دفتر طب سنتي را بگذرانند و تحت نظر متخصصان طب سنتي يا خبرگان بدون مدرک تأييد شده به فعاليت بپردازند.
امتيازات مدرک ناف‌گيري:
فردي که داراي مدرک «ناف‌گيري» باشد، از امتيازات زير برخوردار مي‌شود:
۱ـ امکان اشتغال مستقل در محل مربوطه
۲ـ امکان اشتغال در مطب پزشکان، بيمارستان‌ها و مراکز خدمات درماني شهري و روستايي
۳ـ امکان اخذ تسهيلات بانکي
۴ـ امکان آموزشِ افرادِ علاقمند (تحت شرايط و قابليتهاي خاص و آموزش حداقل‌هاي دانش طب)
۱۱) طبيب ايراني (کارشناس طب سنتي)
تعريف:
طبيب ايراني، به کسي گفته مي‌شود پس از فارغ‌التحصيلي در رشته پزشکي براساس ضوابط و پس از قبولي در امتحان ورودي دوره پزشکي سنتي را گذرانده باشد.
تعريف: طبيب ايراني، به کسي گفته مي‌شود که با استفاده از روشهاي درماني منتج از دانش مکتب طب ايراني به امر طبابت اشتغال داشته باشد.
شرايط اعطاي مدرک طبابت:
براي اخذ مدرک «طبابت»، فرد بايد يا امتحان جامع مکتب طب ايراني را که توسط دفتر طب سنتي ايران و سازمان سنجش وزارت بهداشت برگزار مي‌شود با موفقيت بگذراند يا در مصاحبة علمي شوراي بررسي خبرگانِ بدون مدرک تأييد شود.
بديهي است طبيبان هم‌رديف متخصصان فارغ‌التحصيل نيستند و به عنوان کارشناس طب سنتي (و نه متخصص) مشغول به کار خواهد شد. اين طبيبان چنانچه داراي شماره نظام پزشکي باشند يعني پزشک نيز باشند يا فارغ‌التحصيل رشته‌هاي مشابه از کشورهاي ديگر باشند طبق ضوابط نظام پزشکي و دفتر طب سنتي کشور به فعاليت خود ادامه خواهنـد داد و چنانچه پزشک نباشند با نظر شوراي بررسي خبرگان بدون مدرک بعـنوان طبيب يا خبـره بدون مدرک با قبول مسـئوليت قانوني و شرعي به فعاليت خواهند پرداخت که البته مشمول تبصره ۱۰ که قبلاً ذکر شد نيز خواهند بود. ممکن است غيرپزشکان خبره نياز به شرکت در دوره‌هاي آموزشي کوتاه مدت مصوب دفتر طب سنتي نيز داشته باشند .
۱۲) خبرگان بدون مدرک:
براي اخذ مدرک، فرد بايد يا امتحان جامع مکتب طب ايراني را که توسط دفتر طب سنتي ايران و سازمان سنجش وزارت بهداشت برگزار مي‌شود را با موفقيت بگذراند يا مدرک وي توسط شوراي بررسي خبرگان بدون مدرک تأييد شود. بديهي است اين افراد هم‌رديف متخصصان فارغ‌التحصيل نيستند و به عنوان کارشناس طب سنتي (و نه متخصص ) مشغول به کار خواهد شد. اين افراد يا فارغ‌التحصيل رشته‌هاي مشابه از کشورهاي ديگر باشند طبق ضوابط نظام پزشکي و معاونت طب سنتي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي با قبول مسئوليت قانوني و شرعي به فعاليت خواهند پرداخت.
آيين‌نامه ارزشيابي صلاحيت علمي خبرگان بدون مدرک دانشگاهي
در زمينه طب سنتي ايران
با استناد به مصوبه جلسه ۵۰۳ مورخ ۵/۶/۱۳۸۱ شوراي‌عالي انقلاب فرهنگي در جلسه ۵۰۳ مورخ ۵/۶/۱۳۸۱ و الگوگيري از پيشنهاد وزارت علوم، تحقيقات و فناوري (نامه شماره ۶۲۶/۱۵ مورخ ۲۹/۲/۱۳۸۰) ضوابط کلي ارزشيابي صلاحيت علمي خبرگان بدون مدرک دانشگاهي در زمينه طب سنتي ايران را به اين شرح تصويب کرد:
۱ـ دبيرخانه مرکز ارزشيابي صلاحيت علمي خبرگان بدون مدرک دانشگاهي در زمينه طب سنتي ايران در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي تأييد مي‌گردد.
۲ـ دبير شوراي‌عالي طب سنتي ايران (معاونت طب سنتي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي) عهده‌دار مسئوليت اجرائي اين دبيرخانه است.
۳ـ محققان و درمانگران هر کدام از رشته‌هاي طب سنتي ايران (مکتب طب سنتي ايران)، يا طب عاميانه (مردمي)، يا طب مکمل و يا کساني که براساس آموزه‌هاي ديني و اسلامي به امر طبابت اشتغال ورزيده‌اند، امّا فاقد مدرک دانشگاهي هستند و حسب مطالعه و تجربه در ميان اهل فن به عنوان صاحب‌نظر شهرت داشته و يا صاحب آثار، تحقيقات و تأليفاتي باشند مي‌توانند طبق شرايط و مقررات مندرج در دستورالعمل بررسي صلاحيت علمي خبرگان بدون مدرک در سطح يکي از مراتب ۱ و ۲ (مربي يا استادياري) وابسته دانشگاهي براي همکاري جهت تدريس يا عضويت در هيأت علمي دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالي و پژوهشي انتخاب گردند و يا در محدوده‌اي که تعريف خواهد شد به امور پزشکي متناسب بپردازند.
۴ـ دستورالعمل امتحاني و نحوة بررسي صلاحيت علمي خبرگان بدون مدرک دانشگاهي و نحوه همکاري و استخدام ايشان در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالي و پژوهشي که توسط معاونت طب سنتي تهيه و به تأييد شوراي‌عالي طب سنتي رسيده و به معاونت آموزشي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي ابلاغ مي‌گردد (پيش‌نويس مربوطه در ادامه آمده است).
۵ ـ براي اجراي دستورالعمل موضوع بند ۲، «کميسيون تعيين صلاحيت علمي خبرگان بدون مدرک دانشگاهي» شامل معاون طب سنتي معاون درمان وزارت متبوع، معاون آموزشي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي، معاون پژوهشي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي، رئيس (يا يکي از رؤساي) دانشکده طب سنتي دانشگاه علوم پزشکي تهران (يا ساير دانشگاه‌ها)، و پنج نفر از صاحب‌نظران و متخصصان طب و داروسازي سنتي به انتخاب شوراي‌عالي طب سنتي ايران تشکيل مي‌شود.
تبصره‌ها:
مواردي که لازم است در دبيرخانه مدنظر قرار گيرد:
۱. برخورداري از صلاحيت عمومي، اخلاقي و علمي حسب نظر کميته مذکور
۲. اراية سوابق مستند از فعاليت در حوزه مورد ادعاي فرد
۳. عدم سوء پيشينة کيفري خصوصاً عدم محکوميت (قطعي) درخصوص ارتکاب جرايم پزشکي يا آسيب درماني به بيماران در مراجع قانوني و قضايي
۴. داشتن آثار منتشرشده علمي و تحقيقي در رشته تخصصي مربوطه که مورد تأييد کميته مورد اشاره قرارگيرد.
۵. تأليف يک رساله علمي در رشته تخصصي خود و قبولي در مصاحبه علمي مورد نياز
۶. اراية شواهد باليني يا مقالات تخصصي يا مستندات قابل قبول براي شورا درخصوص اثربخشي شيوة درماني يا داروهاي مورد استفاده
۷. اين آيين‌نامه شامل کساني که داراي حداقل مدرک پزشکي يا داروسازي عمومي هستند نمي‌شود چرا که ايشان مي‌توانند از مجاري قانوني کشور به ادامة تحصيل و اخذ مدرک لازم بپردازند.
۸. مجوز طبابت يا انجام فعاليت پزشکي در حوزة مصوب شده و اعلام شده (شامل تعريف بيماري‌ها، نوع مداخلات و تعيين تعرفه خدمات) از سوي کميته براي يکسال خواهد بود و لازم است براي تمديد آن، گزارش عملکرد فعاليت يکسالة فرد به دبير کميته تحويل شود. بعد از سه سال اخذ تأييديه، امکان صدور پروانه فعاليت پنج ساله بلامانع خواهد بود.
۹. کساني که پزشک نيستند ملزم هستند به لحاظ رعايت حقوق بيماران و اصول اخلاق پزشکي، دقّت در تشخيص افتراقي بيماري‌هاي خطرناک و ارجاع موارد ضروري به‌متخصص‌هاي رايج علم پزشکي، رعايت اصول تغيير در داروهاي مصرفي يا توجه به‌تداخلات دارويي و … از همراهي دايم يک پزشک عمومي برخوردار باشند. پزشک مورد نظر بايد به کميته معرفي شود و بديهي است تمامي نسخه‌هاي صادر شده بايد ممهور به‌پزشک مذکور باشد و ايشان نيز در مسئوليت قانوني مربوط به حقوق بيماران شريک و پاسخگو خواهند بود.
۱۰. اين افراد مي‌توانند دانش و تجربيات خود را به پزشکان و دستياران دکتراي تخصصي طب و داروسازي سنتي آموزش دهند امّا نمي‌توانند به افراد غيرپزشکي که براساس قوانين وزارت بهداشت مجاز به دخالت در امور پزشکي نيستند آموزش دهند. به‌عبارت ديگر به جز کساني که شرايط مورد نظر در اين آيين‌نامه را احراز خواهند کرد در آينده ساير افراد نمي‌توانند جز از مجاري قانوني و مرسوم به فعاليت پزشکي بپردازند مگر آنکه حائز شرايط شرکت در دوره‌هاي دکتراي پژوهشي ( PhD by research) باشند که آن هم مقررات خاص خود را دارد و مجوز دخالت در امور پزشکي و درماني نيست.
۱۱. ساير مدارک و عناويني که توسط کميته به نخبگان بدون مدرک اعطا خواهد شد شامل موارد زير است که حسب مورد و تأييد کميته رسماً اعلام خواهند شد و امتيازات هر کدام نيز تعريف و ابلاغ خواهند شد:
۶. جايگاه طب سنتي ايراني در گردشگري سلامت
مقدمه
براساس تعريف سازمان جهاني جهانگردي (UN- WTO) يکي از اهدافي که مي‌تواند انگيزه مسافرت را در گردشگر ايجاد نمايد، مسافرت به منظور سلامتي است. گردشگري سلامت، نوعي از گردشگري است که با هدف حفظ، بهبود و يا حصول مجدد سلامت جسمي يا ذهني فرد در مدت زماني بيش از ۲۴ ساعت و کمتر از يک سال صورت مي‌گيرد. از دهه ۱۹۹۰ گردشگري سلامت در سطح دنيا به دلايل متعددي همچون جهاني شدن و آزادسازي تجارت در حوزه خدمات سلامت، توجه دولتها به احياء و معرفي مکاتب طبي بومي خود به ساير کشورها، تغييرات نرخ ارز در اقتصاد جهاني (که منجر به مطلوبيت کشورهاي آسيايي به عنوان مقصد گردشگري سلامت گرديد)، بحران مالي در آسيا (که زمينه‌ساز توجه دولتهاي آسيايي به ايجاد و تقويت منابع جديد درآمد شد)، و … رشد و پيشرفتي روزافزون يافت.
گردشگري سلامت در ايران
علاوه بر تمام توانمنديهاي چشمگير ايران در حوزه علوم‌پزشکي مدرن، احياء طب سنتي ايران با قدمتي به درازاي تاريخ پزشکي جهان در دانشگاههاي علوم‌پزشکي کشور و ارائه روشهاي پيشگيري و درماني براساس تعاليم اين مکتب ارزشمند طبي، ظرفيتهاي ويژه‌اي را در کشور ايجاد نموده است.
همچنين وجود آبهاي گرم معدني با خواص درماني متنوع در نقاط مختلف کشور، وجود سواحل حاوي لجنهاي درماني، مناطق کوهستاني با هواي پاک، طبيعت بکر با چشم‌اندازهاي زيبا و نيز اماکن فرهنگي و تاريخي و تنوع آب و هوايي در نقاط مختلف ايران باعث شده تا اين کشور به مقصدي مناسب جهت گردشگري با اهداف درماني تبديل شود.
با عنايت به راه‌اندازي رسمي دفتر گردشگري سلامت در دانشگاه علوم‌پزشکي تهران به عنوان دانشگاه مادر و بزرگترين دانشگاه علوم‌پزشکي سراسر کشور و از سويي ديگر احياي مکتب غني طب ايراني در نظام سلامت کشور، دستيابي ايران به موقعيت مطلوب در زمينه توريسم درماني در عرصه بين‌المللي براساس سند چشم‌انداز ۲۰ ساله و قانون برنامه‌هاي چهارم و پنجم توسعه کشور تا حدّ تبديل جمهوري اسلامي ايران به قطب مهم گردشگري سلامت در منطقه، بسيار دست يافتني و قابل انتظار مي‌نمايد.
طبيعت درماني و طب سنتي توأم در ايران
يکي از شاخه‌هاي گردشگري سلامت، طبيعت درماني است که بر ويژگيهاي آب و هوايي و طبيعي مناطق مختلف تکيه دارد و پتانسيل‌هاي آن در ايران نيز بسيار ديده مي‌شود. استفاده از اثرات شفابخش چشمه‌هاي آب‌گرم براي درمان بيماري‌ها در پزشکي نوين و نيز انواع طب مکمّل از جايگاه ويژه‌اي برخوردار بوده و در موارد متعددي توصيه مي‌شود. به همين دليل در سراسر جهان مناطقي که داراي چشمه‌هاي آب‌گرم حاوي املاح مفيد هستند، از جمله جاذبه‌هاي گردشگري محسوب مي‌شوند. در ايران نيز شمار، کيفيت و پـراکنش بيش از ۴۵۰ چـشمة آب‌گـرم موجود در سـطح کـشور به گونه‌اي است که مي‌تواند طبيعت درماني با استفاده از اثرات درماني چشمه‌هاي آب‌گرم را به عنوان يکي از مهمترين ابزار و جاذبه‌هاي گردشگري کشور معرفي نمايد. بيشتر چشمه‌هاي آب‌گرم ايران در دامنه‌هاي رشته کوه البرز قرار دارد. با اين وجود تعداد و کثرت چشمه‌هاي آب‌گرم در ديگر نقاط کشور نيز جالب توجه است.
در ايران به جز چشمه‌هاي آب‌گرم موجود، برخي ديگر از انواع طبيعت درماني از جمله لجن درماني نيز در مناطقي همچون درياچه اروميه و دامنه‌هاي کوه تفتان در بلوچستان رواج دارد.
يکي ديگر از شاخه‌هاي مرسوم در طبيعت درماني، بهره‌مندي از مناطق ييلاقي به‌عنوان نقاهتگاه است که در ايران نيز از گذشته دور تاکنون معمول بوده است. برخي از اين نقاهتگاه‌ها همچون کلاردشت و جواهرده (در مازندران)، ديلمان (در گيلان)، شانديز (در مشهد) و سردشت از شهرت ملي (و مناطقي همچون کلاردشت و شانديز از شهرت بين‌المللي) برخوردارند و لذا زمينه مناسبي را جهت ايجاد شهر سلامت ـ بر مبناي اصول حفظ‌الصحه در طب ايراني ـ و متعاقب آن جلب گردشگران خارجي فراهم آورده‌اند.
۷.دارو در مکتب طب سنتي ايران
معرفي:
داروهاي مکتب طب سنتي ايراني شامل فرآورده‌هايي است که در منابع معتبر مربوط به اين مکتب طبي ذکر گرديده و با رعايت اصولي ويژه از گياهان دارويي و در برخي موارد مفردات جانوري و يا معدني ساخته شده‌اند.
داروسازي در مکتب طب سنتي تا حدود زيادي مبتني بر دسته‌بندي افراد با توجه به مزاج‌ها و وضعيت کمّي و کيفي اخلاط ايشان مي‌باشد و ملاحظه کردن شرايطي چون شدت و زمان بيماري، جنسيت، سن، توده بدني، قواي جسمي و روحي، شرايط محيطي، شغل و حتي عادات فردي، تهيه دارو و تنظيم دوز و فواصل مصرف آن را مبتني بر تشخيص دقيق از جانب پزشک و همکاري متقابل او با داروساز متبحر امکان‌پذير مي‌نمايد.
توجه به اين موضوع حائز اهميت است که در اين مکتب طبي، اولويت بر حفظ سلامتي و پيشگيري از بيماري‌ها با رعايت اصول و تدابيري ويژه است (مانند مراعات‌هاي زيست‌محيطي، تغذيه‌اي، روحي ـ رواني، فعاليتهاي جسماني و …) تا فرد در محدوده مزاج سلامت باقي بماند.
ترتيب اولويت درماني در صورت خروج از مزاج صحي، درمان با غذاهاي دارويي، داروهاي مفرده، داروهاي ترکيبي ساده‌تر و نهايتاً داروهاي مرکب با قدرت اثر بيشتر است.
در تهيه داروها، علاوه بر نياز به فراگيري قوانين ساخت و تدابير مراحل مختلف فرمولاسيون، شناخت و انتخاب مفردات دارويي مطمئن و با کيفيت هم، از امور ضروري محسوب مي‌گردد.
امروزه انديشه کم‌عارضه‌تر بودن داروهاي طب سنتي و وسعت کاربردهاي مؤثر آن نيز با افزايش سطح آگاهي‌ها و ارتباط متقابل علوم کاربردي و پيشرفته، راهکارهايي براي اثبات مدعا يافته است.
اولويت‌هاي علم و فناوري در حيطه داروسازي مکتب طب سنتي ايران:
۱ـ مطالعه و بررسي بوم‌شناسي و اقتصاد مفردات مکتب طب سنتي ايران نظير گياهان دارويي ايران در وضعيت موجود در جهت افزايش پتانسيل برنامه‌ريزي جامع در اين حوزه در تعامل با وزارتخانه‌هاي جهاد کشاورزي و بازرگاني
به عنوان مثال به دليل استفاده از روش‌ها، منابع و داروهاي طب سنتي ايران در شبه‌جزيره هند، بخشي از نياز مفردات گياهي اين کشور مانند عناب، گل‌محمدي، آويشن و رازيانه به صورت نامشخص و نامنظم از بازار گياهان دارويي ايران تأمين مي‌شود.
۲ـ نيازسنجي اولويت کاشت، فرآوري و بسته‌بندي گياهان دارويي با توجه به‌نيازهاي فرمولاسيون داروهاي طبيعي و مکتب طب ايراني و تعامل با وزارت جهاد کشاورزي در جهت اشتغال‌زايي در اين حوزه با اولويت کشاورزي ارگانيک و مدرن و حفظ شرايط بهينه کيفيتي و توسعه و گسترش آن در تنوع اقليمي سراسر کشور. قابل ذکر است که به دليل اهميت تکرارپذيري در روند توليد و نيز توجه کنوني بازارهاي جهاني براي خريد مفردات شناسنامه‌دار با شرايط تهيه و حفظ کيفيت مشخص، قوانيني در اين مورد از جانب کشورهاي مختلف و سازمانهاي معتبري چون سازمان جهاني بهداشت و سازمان بين‌المللي غذا تنظيم گشته که موجب تسهيل و رونق بيشتر صادرات محصولات با اين ويژگيها مي‌شود.
۳ـ ارائه الگوهاي حفظ سلامتي و پيشگيري از بيماري با غذا داروها و آشاميدني‌هاي متنوع معرفي شده در مکتب طب ايراني که اين امر منجر به کاهش مصرف بي‌رويه داروهاي صناعي و صرفه‌جويي در هزينه‌هاي درماني خواهد شد و در عين حال موجب فراهم‌نمودن بستر توليد محصولات غذايي بومي خواهد شد.
۴ـ مطالعات و تدوين ضوابط در جهت استانداردنمودن و تجاري‌سازي فرمولاسيونهاي مؤثر مکتب طب ايراني (غذا، دارو، آرايشي ـ بهداشتي) و اعتباربخشي آن در نظام سلامت و نيز تهيه و تدوين استانداردهاي نوين مورد نياز دانش داروسازي مکتب طب ايراني با توجه به دوزاژ، نحوه اثر و تدابير لازم در مراحل مختلف فرمولاسيون.
توليد، توزيع و عرضه فرآورده‌هاي دارويي مکتب طب سنتي ايران:
توليد داروها:
در حال حاضر پرسشنامه تقاضاي ساخت فرآورده‌هاي دارويي مکتب طب سنتي ايران موجود بوده و براساس آن مجوز تهيه اينگونه فرآورده‌ها با تأييد شوراي بررسي و تدوين داروهاي طبيعي ايران و با اخذ تأييديه از کميسيون قانوني ساخت و ورود سازمان غذا و دارو صادر مي‌شود. (ضوابط و آيين‌نامه‌هاي موجود در پيوست ارائه شده است).
قابل ذکر است که هم اکنون دهها دارو با طي اين مراحل مجوز توليد گرفته و توزيع و عرضه نيز مي‌شوند.
ديگر موارد مورد توجه در اين بخش عبارتند از:
• طراحي و اجراي دستگاه‌هاي خاص و ويژه تهيه داروهاي سنتي ايران به صورت صنعتي نظير دستگاه حب‌زن، سفوف‌ساز، عصاره و عرق‌گيري خاص و …. در صورت نياز.
• انجام کارآزمايي‌هاي باليني در مورد داروهاي ساخته شده بر مبناي اصول مکتب طب سنتي ايران که اين امر منجر به ايجاد اعتبار و پذيرش بهتر مکتب طب ايران نزد پزشکي نوين مي‌شود.
از آنجا که تهيه اين فرآورده‌ها با توليد دانش فني صورت مي‌گيرد، اکثر اين فرآورده‌ها اختصاص به طب ايراني دارند و داراي مشابه خارجي نيستند پيش‌بيني مي‌شود از امکان بالاي صادرات برخوردار باشند.
عرضه داروها:
داروهاي مکتب طب سنتي ايران علاوه بر واحد داروخانه سلامتکده‌هاي طب سنتي وابسته به دانشگاههاي علوم‌پزشکي سراسر کشور با ايجاد شرايط حضور بخش خصوصي براساس ضوابط و آيين‌نامه‌هاي تنظيم شده عرضه مي‌گردد.
در حال حاضر آيين‌نامه تأسيس داروخانه‌هاي طبيعي تدوين شده و در مرحله ابلاغ در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي است.
تدوين دارونامه‌ها:
۱. تدوين دارونامه داروهاي عرضه شده در مکتب طب سنتي ايران براساس تفاهم‌نامه‌اي مابين سازمان غذا و داروي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي و دانشکده طب سنتي دانشگاه علوم‌پزشکي تهران در دست انجام است تا علاوه بر معرفي دارو و ترکيبات آن، موارد مصرف، نحوه تجويز، شيوه اثر، موارد منع مصرف، عوارض جانبي، تداخلات دارويي و ساير نکات قابل توجه مشخص گردد و پزشک با اطلاعات کاملتري نسبت به تجويز دارو اقدام نمايد.
انجام مراحل استانداردسازي مواد اوليه فرمولاسيون‌ها، تعيين شاخص استاندارد در مورد هر کدام از مفردات و نيز داروهاي مرکب، روش تعيين ناخالصي‌ها و تقلبات احتمالي در مورد هر کدام، ارايه روشهاي آناليز فيزيکوشيميايي (نظير تعيين ميزان خاکستر تام، خاکستر نامحلول در اسيد، تعيين pH و ….) اين بخش براي بسياري از مفردات براي اولين بار در جهان صورت مي‌گيرد.
مطالعه کتب مرجع سنتي ايران و جمع‌آوري و استخراج و دسته‌بندي فرمولاسيونهاي مرکبه که بيشترين تواتر را در کتابهاي مرجع سنتي داشته‌اند و صلاحيت ساخت بيشترين با توجه به اجزاي مفرده فرمولاسيون‌ها، کارآيي محصول نهايي و … دارند نيز در اين بخش صورت مي‌گيرد.
بررسي منابع و روش تهيه مواد اوليه (گياهي، حيواني و معدني) مورد نياز براي تهيه فرمولاسيونهاي مرکبه از منابع مختلف و استانداردسازي هر کدام از آنها بر مبناي محل اصلي مورد تهيه. مثلاً گونه گياه صبر زرد مورد استفاده در ساخت دارو در طب ايراني با گونه مصرفي رايج در زمان کنوني متفاوت است.
اين بخش براي بسياري از مفردات براي اولين بار در جهان صورت مي‌گيرد.
۲ . تدوين دارونامه گياهان دارويي بومي ايران در جهت تسريع روند توليد فرآورده‌هاي دارويي مکتب طب ايراني که براساس تفاهم‌نامه مابين معاونت علمي و فناوري رياست جمهوري و شوراي بررسي و تدوين داروهاي طبيعي ايران در حال انجام است.
۳. دارونامه داروهاي طبيعي کشور
اين دارونامه شامل تک‌نگارهاي حاوي داروهاي طبيعي موجود در بازار دارويي کشور است.
اولويت‌هاي ارزان‌سازي خدمات دارويي مکتب طب ايراني:
۱ـ پوشش بيمه‌اي اين داروها همزمان با توليد و توزيع و عرضه فرآورده‌هاي دارويي استاندارد مورد وثوق مردم و جامعه پزشکي که در مرحله اول ۵۶ مورد دارو در زمستان ۱۳۹۰ مشمول پوشش بيمه قرارگرفت.
۲ـ حمايت از توليد در بخش‌هاي مختلف آن از جمله کشاورزي و صنعت
۳ـ تهيه و تدوين آيين‌نامه و ضوابط مورد نياز براي توليد، توزيع و عرضه اين داروها
۴ـ فرهنگ‌سازي
سياست ارتقاي خدمات صنف عطاري:
حمايت و بهينه‌سازي فعاليت عطاري‌ها در سطح کشور به منظور امکان ارائه خدمات مطلوب با نظارت معاونت غذا داروي دانشگاههاي علوم‌پزشکي کشور.
بديهي است سياست توليد و توزيع گياهان دارويي استاندارد و شناسنامه‌دار با بسته‌بندي مناسب در کنار عرضه ساير مفردات با کيفيت و نيز برگزاري دوره‌هاي آموزشي مناسب براي عطاران منجر به رضايتمندي بيشتري خواهد گرديد.
اقدامات اوليه
اقدامات اوليه:
۱. تشکيل جلسات کارگروه مصوّب هيأت دولت با مسؤوليت رييس جمهور محترم (عطف به پيشنهاد رياست جمهوري و تصويب هيأت‌وزيران در تاريخ ۲۲ فروردين ۱۳۹۱ در چارچوب مفاد اصل ۱۲۷ قانون اساسي و با رعايت ماده ۱۹ آيين‌نامه داخلي، در راستاي احياء توسعه نظام طب سنتي و استفاده از ظرفيتهاي آن در حوزه سلامت که در غياب ايشان، معاون اول محترم با حضور وزيران بهداشت، درمان و آموزش پزشکي، تعاون، کار و رفاه اجتماعي، جهاد کشاورزي، صنعت، معدن و تجارت، معاون علمي و فناوري رييس‌جمهور، دستيار ويژه رييس‌جمهور و هفت نفر از متخصصان و دست‌اندرکاران طب سنـتي با انتـخاب رييـس جمـهور به عنوان نماينـدگان ويـژه ريـيس جمهور تشکيل مي‌شود).
۲. تصويب و ابلاغ نظام‌نامة نهضت توسعه مکتب طب سنتي ايران
۳. تخصيص رديف بودجه مستقل در بودجة کل کشور براي توسعه زيرساختها و مراکز آموزشي و پژوهشي و درماني طب سنتي ايران با هماهنگي معاونت راهبردي و توسعة منابع انساني رياست محترم جمهوري
۴. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي به انجام موارد ذيل مکلف و مؤظف شود؛
۱. ۴. تخصيص بخشي از بودجة سلامت کشور به امر توسعه و تعميق طب سنتي ايران
۲. ۴. تشکيل سازمان طب سنتي ايران در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي و تصويب ساختار آن توسط معاونت راهبردي رياست جمهوري
۳. ۴. تشکيل شوراي عالي سياستگذاري طب سنتي ايران متشکل از وزير و معاونان و مسؤولين مربوطه
۴. ۴. تشکيل حکمت‌سراي طب ايراني وابسته به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي در قالب پژوهشگاه جامع احياي مکتب طب سنتي ايران (شرح وظايف آن در نظام‌نامه آمده است).
۵. ۴. ابلاغ منشور احياء کاربرد طب سنتي ايران به دانشگاههاي علوم‌پزشکي کشور
۶. ۴. تسريع و تسهيل در جذب دانش‌آموختگان طب و داروسازي سنتي توسط دانشگاههاي علوم پزشکي؛ تخصيص سهميه در فراخوان جذب هيأت علمي دانشگاه‌ها؛ و اختصاص بورس هيأت علمي به دانشجويان طب و داروسازي سنتي در تمام دانشگاههاي علوم‌پزشکي تيپ يک و دو
۷. ۴. ارتقاي اداره گياهان دارويي و طبيعي در سازمان غذا و دارو به مديريت کل و فراهم نمودن امکان حمايت قانوني و تسهيل ثبت و توليد داروها و غذا ـ داروهاي طب سنتي
۸ . ۴. گنجاندن خدمات طب ايراني در طرح بزرگ پزشک خانواده و خانه‌هاي بهداشت در سراسر کشور
۹. ۴. اضافه کردن مقطع تخصص باليني (دستياري) پزشکي سنتي در کنار Ph.D طب سنتي
۱۰. ۴. توسعه مراکز رشد طب و داروسازي سنتي با هدف تأمين نيازهاي داخلي و صادرات دارويي
۱۱ . ۴. تشکيل مدرسه عالي تربيت مدرس (حکيم) طب سنتي ايران به منظور تأمين استاد براي دانشکده‌هاي طب سنتي و گروه‌هاي طب سنتي دانشکده‌هاي پزشکي
۱۲. ۴. تشکيل شوراي ارزيابي خبرگان، حکيمان و کارشناسان بدون مدرک در حوزه مکتب طب سنتي ايران
۱۳. ۴. تشکيل کميتة ارزشيابي مدارک تحصيلي و ارزيابي دانشگاههاي خارج از کشور در حوزة طب سنتي
۱۴. ۴. تشکيل گروه طب سنتي ايران در تمام دانشکده‌هاي پزشکي کشور
۱۵. ۴. افزايش تعداد دانشکده‌ها در تمام دانشگاههاي علوم‌پزشکي کشور در رشته‌هاي طب و داروسازي سنتي و ساير رشته‌هايي که در آينده به تصويب خواهند رسيد.
۱۶. ۴. طراحي و راه‌اندازي رشته‌هاي پشتيبان براي توسعة خدمات طب سنتي ايران و در دسترس قراردادن امکانات و توسعه خدمات مورد نياز در مقاطع مختلف آموزش عالي کشور اعم از:
۱۲) فلوشيپ‌هاي تخصصي طب سنتي ايران
۱۳) فرآوري داروهاي طبيعي در مقطع دکتراي حرفه‌اي
۱۴) پرستاري طب سنتي ايران
۱۵) علوم آزمايشگاهي طب سنتي ايران
۱۶) دلک (مشت و مال طبي: ماساژ) طب سنتي ايران
۱۷) شناسايي و عرضة مفردات طبيعي طب سنتي ايران
۱۸) بهداشت فردي، باروري، خانواده و تنظيم خانواده طب سنتي ايران
۱۹) تاريخ طب سنتي ايران
۲۰) اخلاق طب سنتي ايران
۲۱) تغذيه طب سنتي ايران
۲۲) طب عاميانه سرزمين ايران
۲۳) ساير رشته‌هاي اشاره شده در نظام‌نامه طب سنتي ايران
۱۷. ۴. طراحي و اجراي دوره‌هاي آموزش مداوم و توسعة آموزش پزشکي براي پزشکان فارغ‌التحصيل و پزشکان خانواده (حضوري و مجازي)
۱۸. ۴. تدوين و اجراي واحدهاي درسي مکتب طب سنتي ايران در برنامه آموزشي دانشجويان گروه علوم‌پزشکي و پيراپزشکي
۱۹. ۴. صدور مجوز و تأسيس حداقل يک دانشگاه طب سنتي ايران در سال جاري
۵ . به منظور اجرايي‌شدن بند ۱۸ از ماده يک قانون تشکيلات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي مراکز تحقيقاتي طب سنتي دانشگاههاي علوم‌پزشکي تهران، شهيد بهشتي، شيراز، تبريز و مشهد مي‌توانند داراي رديف اعتباري و تشکيلات مستقل باشند. معاونت راهبردي و معاونت توسعه نيروي انساني اقدام لازم براي تحقّق اين بند را به عمل آورند.
۶. وزارت رفاه موظف شود سازمانهاي بيمه‌گر را براي همکاري با متخصصان طب سنـتي مکلف نمـايد و براي خـدمات و داروهـاي طب سنـتي پوشـش بيمه‌اي ايجاد کنند.
۷. وزارتخانه‌هاي بازرگاني؛ صنعت، معدن و تجارت؛ و جهاد کشاورزي براي موارد ذيل موظف شوند:
۱. ۷. ساماندهي عطاران و تدوين بسته حمايتي براي بهبود عرضه گياهان دارويي کشور با همکاري وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي
۲. ۷. فراهم نمودن امکان حمايت مالي (تخصيص وام بلندمدت کم‌بهره) و تسهيلات قانوني (معافيت مالياتي و …) براي ايجاد و توسعة:
• دهکده‌هاي سلامتي و مراکز توسعه گردشگري سلامت و جذب توريسم درماني
• مراکز درماني سلامت‌نگر و مشاوره اصلاح سبک زندگي
• مراکز درماني پژوهش محور دانشگاهي و خصوصي
۸. معاونت علمي و فناوري رياست جمهوري و دبيرخانة توسعه پژوهش گياهان دارويي و طب ايراني براي حمايت مستقيم، مؤثر و گسترده‌تر از شرکت‌هاي دانش‌بنيان براي توسعه تحقيقات و توليدات دارويي دانش‌بنيان مکلف شوند.
۹. توسعه و تعميق فرهنگ طب سنتي ايران و اصلاح سبک زندگي با همکاري صدا و سيما، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي
۱۰. سامان بخشي به امور طب مکمل
مجله علمی خبری سلامت و تندرستی پاکیمان
